ادب و زيباترين شکل بروز آن

نحوۀ برخوردها مي‎تواند اشکال مختلفي داشته باشد. مثلاً مي‎توان فرض نمود که انسان­ها به جاي به کاربردن زبان، از اشاره يا نوشته و... استفاده کنند و در استفاده از زبان، به قدر حاجت اکتفا نمايند و از بکارگيري کلمات محبّت­آميز، دعا و طلب خير دوري کنند. همچنين احتمالات ديگر نيز ممکن است، اما آنچه مسلم است، اين است که اسلام و قرآن کريم بر استفاده از زبان و کلمات مودّت­آميز و محبّت­آميز تأکيد دارد، به علاوه هنگام معاشرت با هم­نوعان، انبساط روي، حسن خلق و واژه­هاي دعايي مثل «سلام» را به کار ببريم. بر اين اساس، اخلاق خوش و رعايت ادب در گفتار هنگام معاشرت با هم­نوعان، از آموزه­هاي دين مبين اسلام است که با آميخته شدن به ايثار، از خود گذشتگي، حِسّ نوع­دوستي، احترام به بزرگان و لحاظ منزلت علمي دانشمندان و مقام و منصب بزرگان قوم و قبيله، محل و محله و کسوت پيش­کسوتان مي‎تواند جامعه­اي نمونه را ترسيم نمايد. برخورد با ديگران همراه با لبخند، مودّت و محبّت، موجب رفع کدورت­ها، ترغيب به دوستي و تحکيم رشته­هاي محبت بين عناصر جامعه است. ترک خشونت و پرهيز از عصبانيت و ناملايمت­ها و عفو در جرائم، جزء عوامل انسجام جامعۀ اسلامي است.

شخصي حضور رسول خدا(ص) رسيد و عرض کرد: «اي رسول خدا مرا سفارش کن» حضرت فرمودند: «برادر مسلمانت را با روي گشاده ملاقات کن!».

امام صادق(ع) فرمودند: «نيکوکاري و حسن خلق، خانه­ها را آباد و عمرها را زياد مي کند‎».همچنين آن حضرت مي­فرمايند: «فروتني، ريشۀ هر خير و سعادتي است، تواضع مقام والائي است، و اگر براي فروتني زبان و لغتي بود که مردم مي­فهميدند، بسياري از اسرار نهاني و عاقبت کارها را بيان مي­کرد... کسي که براي خدا فروتني کند، خدا او را بر بسياري از بندگانش برتري مي­بخشد. هيچ عبادتي نيست که مقبول درگاه خدا و موجب رضاي او باشد مگر اين که راه ورود آن فروتني است.

حضرت امام علي(ع) ادب را به مواردي از احکام خود چنين تعريف مي­نمايند:

الف: ادب، كمال آدمي است

ب: ادب بهترين خوي است.

ج: بهترين شرافت، ادب است.

د: ادب نيكوترين همنشين، بهترين ميراث براي فرزندان، بهترين پشتيبان و همنشين براي انسان خواهد بود. در اين گروه از روايات، امام علي(ع) ادب را تعريف به صفت نموده‎اند، بر اين اساس تعبير ادب به خوي بهتر، منظور همان عملي است که باعث ملکه «خُلق و خوي نيکو» مي­گردد